2021, Zelfportret Ramses Doeleman
In de medische beroepspraktijk staan vaardigheden als echt kunnen luisteren, echt kunnen kijken, je kunnen verplaatsen in de schoenen van een ander én het tijdig herkennen van je eigen bias centraal. Deze vaardigheden worden getraind met mindfulnesstraining én worden ook ontwikkeld door geesteswetenschappen en hogere kunsten als muziek, literatuur, poëzie, podiumkunsten en beeldende kunst.
Nationaal en internationaal nemen steed meer medische opleidingen om die reden zowel mindfulness, geesteswetenschappen en ‘kunst ervaren’ op in hun curriculum. Dit aanbod is bedoeld om de eerder genoemde beroepsoverstijgende comptenties te bevorderen, maar worden ook ingezet om grote thema’s binnen de medische beroepspraktijk te behandelen; van medische besluitvorming, medische missers tot ethiek.
Zowel vanuit het Radboud Universitair Medisch Centrum in Nijmegen als in het Universitair Medisch Centrum Groningen vindt al onderzoek plaats naar het effect van ‘kunst ervaren’ op het beroepsmatig functioneren en welbevinden van zorgprofessionals.
“Toegenomen medische kennis en kunde vergroten het risico dat artsen door een specialistische koker kijken en het grotere geheel van de patiënt missen”, stelt Keunen, emeritus hoogleraar oogheelkunde in het Radboudumc en tegenwoordig lid van de Eerste Kamer. Zelf raakte hij geïnspireerd door Amerikaans onderzoek naar de impact van kunstobservatie in Amerikaanse medische curricula aan Harvard en Yale. Art-based medical education traint en verbetert het herkennen van patronen en emoties.
“Geneeskundestudenten leren uitzoomen, aandachtiger kijken, worden reflectiever en krijgen meer begrip voor de patiënt.”
Mindful naar Kunst Kijken is niet alleen heel leuk en prettig om te doen, het heeft ook positieve invloed op kwaliteiten die erg behulpzaam zijn in het artsenvak. Door mindful bij een kunstwerk aanwezig te zijn – bewust, met open interesse, zonder meteen te oordelen en met mildheid, ontdekken artsen bijvoorbeeld dat ze vaak te snel een oordeel vellen en interpreteren. De mindful enquiry (open aandacht onderzoeken) van een persoonlijke ervaring van een kunstwerk helpt artsen inzicht te krijgen in primaire persoonlijke reacties van voor- en afkeur. Het helpt ze de vaardigheid te ontwikkelen deze automatische reacties op te kunen merken om vervolgens vanuit metacognitie weer een breder en nieuwsgierig perspectief aan te nemen.
Museum van de Geest en BFC Compassionate Care & Mindful Medicine zijn een samenwerking aangegaan om in Nederland uniek aanbod te ontwikkelen voor zorgprofessionals. Met dit aanbod worden professionals uitgedaagd, geïnspireerd en uitgenodigd om anders te kijken, eigen reacties te observeren en nieuwsgierigheid keer op keer opnieuw wakker te maken. Zo word je je meer bewust van je eigen voor- en afkeuren, train je het vermogen om echt te kijken en echt te luisteren en verstevig je helderheid van geest en een warm hart. Dat kan alleen maar tot betere patiëntenzorg leiden!
In november start de eerste Pilot in samenwerking met het Spaarne Gasthuis binnen het Discipline Overstijgend Onderwijs voor AIOS medisch specialisten..
Het museum ontving in het voorjaar van 2022 de prestigieuze European Museum of the Year award en is het eerste museum in Nederland met een Programmacoördinator Mentale Gezondheid. “Door nu ook de krachten te bundelen met BFC Compassionate Care & Mindful Medicine kunnen we een hoogwaardig educatief aanbod bieden dat toegankelijk, leerzaam, inspirerend en direct toepasbaar is voor zorgprofessionals,” aldus Jessica Belles, adjunct-directeur Museum van de Geest.
Jolien Posthumus, Programmacoördinator Mentale Gezondheid van Museum van de Geest en pionier van mindfulness in het museum in Nederland: “De afgelopen jaren heeft het programma Mindfulness in het Museum voor reguliere museumbezoekers en jongvolwassenen zich bewezen. Dat hier nu de evidentie hoe het kijken naar kunst bijdraagt aan patiëntenzorg aan toegevoegd gaat worden, is een prachtige ontwikkeling! Ik kijk ernaar uit om samen met BFC Compassionate Care & Mindful Medicine mooie programma’s te ontwikkelen voor zorgprofessionals”.
In het voorjaar van 2023 wordt de samenwerking gevierd met een (inter)nationale Symposium Compassievol Leiderschap in de Zorg:
Symposium Compassievol Leiderschap in de Zorg
8 mei 2023 – Museum voor de Geest Haarlem
Ben jij een effectieve leider in de Zorg? Ontwikkel compassie en vergroot jouw impact!
Dat is het centrale thema van het symposium Compassievol Leiderschap in de Zorg. Op 8 mei 2023 is het prachtige Museum voor de Geest in Haarlem het decor van experts op wereldniveau rondom dit thema. Prominente sprekers zijn de Britse Professor Michael West en Professor Jacqui Brassey. Het symposium is een initiatief van Barbara Doeleman-van Veldhoven, pionier op het gebied van mindfulness- en compassie in Zorg en Organisatie en oprichter van BFC Compassionate Care & Mindful Medicine.
Er zijn een exclusief aantal plaatsen beschikbaar, zodat het event de mogelijkheid biedt tot verdiepende dialoog.
Een internationale line up
Het symposium zoomt in op de enorme positieve impact van compassievol leiderschap op mensen in zorgorganisaties, op patiëntveiligheid, op alle organisatieprocessen en op teamwork. Naast bovengenoemde experts bestaat de line up verder uit zorgbestuurders Carina Hilders (tevens hoogleraar Medisch Leiderschap), Maurice van den Bosch, Mariëlle Bartholomeus en Janneke Brink – Daamen. Zij nemen deel aan een Leiderschapspanel en gaan samen met de deelnemers in gesprek. Er zijn talks, interactie en experiences. Dat alles binnen de muren van het Museum voor de Geest, in 2022 de winnaar van de European Museum of the year Award.